Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2011

Μερικά λόγια του Jaque Fresco περι ελευθερης βούλησης

Σε περίπτωση που δεν ξέρει κάποιος ποιος είναι ο Jacque Fresco, είναι πολλά πράγματα. Ενδιαφέρον τυπάκι. Κοντεύει 96 χρονών, και ανάμεσα στα άλλα είναι αυτοδίδακτος δομικός σχεδιαστής, φιλόσοφος της επιστήμης, concept artist, εκπαιδευτικός και μελλοντολόγος (με τον όρο futurist, δεν ρίχνει ταρώ το άτομο) Τα ενδιαφέροντά του καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών κλάδων μεταξύ των οποίων αρκετους στη φιλοσοφία, την επιστήμη, και την μηχανική. Επίσης γράφει και δίνει διαλέξεις περι διαφόρων θεμάτων, ανάμεσα τους έχει θέματα όπως ο ολιστικός σχεδιασμός βιώσιμων πόλεων, την ενεργειακή απόδοση, την διαχείρηση των φυσικών πόρων, την αυτοματοποιημένα τεχνολογία, την προηγμένη αυτοματοποίηση, και το ρόλο της επιστήμης στην κοινωνία. Με την συνάδελφό του, Roxanne Meadows, είναι ο ιδρυτής και διευθυντής ενός οργανισμού είναι γνωστή ως το Venus Project. Το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι οτι πρόκειται για έναν άνθρωπο που ξέρει πάνω κάτω πως δουλεύουν τα πράγματα.




Είχε δώσει το λοιπόν μια πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη περί ελεύθερης βούλησης. Επειδή δεν υπάρχει ανάλογη μετάφραση στα Ελληνικά θα προσπαθήσω να την αποδώσω όσο πιο σωστά μπορώ ως προς το νόημα της: 


Πρόκειται να μιλήσω για ένα πολύ δύσκολο θέμα. Λέγεται "ελευθερη βούληση". Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν οτι έχουν ελεύθερη βούληση. Παράξενο πράγμα... Στον μηχανικό κόσμο όταν λέμε "η μηχανή έσβησε" ...οι μηχανές δεν σβήνουν από μόνες τους. Είτε κάτι λείπει είτε κάτι δεν πάει καλά με το κύκλωμα. Ακόμα και οι μηχανικοί αυτοκινήτων αναζητούν τους παράγοντες που αλλάζουν την συμπεριφορά του αυτοκινήτου. Είτε τα ελαστικά δεν είναι εξίσου φουσκωμένα, ξέρετε, τα ψάχνουν αυτά, αν το αυτοκίνητο στρέφει προς τα δεξιά η τα αριστερά. Μερικές φορές η πίεση του ελαστικού δεν είναι καν στο αυτοκίνητο σας. Μερικές φορές η μηχανή του γκαζόν δεν κόβει το γρασίδι. (Αυτό γίνεται επειδή) Οι λεπίδες δεν είναι αρκετά κοφτερές η το RPM δεν είναι αρκετά υψηλό, η ταχύτητα περιστροφής. Οπότε ψάχνουμε πάντα για εκδηλώσεις που είναι υπευθυνες για την συμπεριφορά του συνόλου των μηχανικών συστημάτων. Στην πραγματικότητα, αν κατασκευάζατε ένα φτερό για ανεμιστήρα και δεν είχε καθόλου κλίση θα γύρναγε, αλλα δεν θα φύσαγε αέρα. Οπότε η κλίση είναι υπευθυνη για την ροή του αέρα. Και φυσικά η κλίση μετακινεί τον αέρα αντι να φυσάει τον άνεμο. Οπότε όλοι ψάχνουμε... ακόμα και μια ανεμογεννήτρια ενεργοποιείται απο την κλίση αλλα ο άνεμος πρέπει να δράσει πάνω της για να το κάνει αυτό. Τώρα, η υγρασία ανεβαίνει απο την γη. Λέμε οτι η υγρασία αυξήθηκε. Στην πραγματικότητα ο ήλιος την εξατμίζει. Ο ήλιος σηκώνει αυτές τις μικρές σταγόνες μέσω της θέρμανσης τους και τις κουνάει πάνω και πίσω και σηκώνονται. Για την ακρίβεια προκαλούνται να υψωθούν απο τον ήλιο που ενεργεί στις σταγόνες του νερού. Εμείς εξμοιώνουμε τα πάντα στην φύση. Ποτε δεν βλέπουμε πραγματικα... καλά μερικοί απο μας το κάνουν. Λέμε "το δέντρο έπεσε κάτω". (Λες και το κάνει απο μόνο του) Το δέντρο δεν πέφτει εκτός κι αν τα κλαδιά του αναπτυχθούν και αλλάξει το κέντρο βάρους του δέντρου ώστε να μην μπορεί πλέον... ωστε οι ρίζες να μην κρατάνε αρκετή επιφάνεια ωστε να κρατήσουν το δέντρο όρθιο. Έτσι ο αέρας που δρα πάνω στο δέντρο το κάνει να πέσει στο έδαφος. Δεν είναι μόνο ο άνεμος, είναι η βαρύτητα και η ασυμμετρία της ισορροπίας που το προκαλεί αυτό. 

Αλλα τα ανθρώπινα όντα αισθάνονται οτι οι ίδιοι έχουν ελεύθερη βούληση. Κάνουν τις επιλογές. Ελεύθερη επιλογή σημαίνει οτι όλες οι επιλογές γίνονται χωρίς αιτία. Αν είναι κάτι που προκαλείται απο κάτι άλλο, αυτό δεν είναι ελεύθερη βούληση. Με άλλα λόγια, η πείνα, όταν πεινάτε ο οργανισμός έχει χρησημοποιήσει πολλή ενέργεια και έτσι έχετε διαφορετικά συναισθήματα. Έχετε δίψα, έχετε πείνα. Είναι η δίψα που τείνει να σας κάνει να θέλετε ένα ποτήρι νερό. Αν δεν είχατε την αίσθηση της δίψας θα στεγνώνατε, θα πεθαίνατε. Εαν δεν είχατε αυτόν τον αισθητήρα. Εαν μια μύγα προσγειωθεί πάνω σας, εαν δεν αισθανόσασταν την φαγούρα θα σας τσίμπαγε συνεχώς, το ίδιο και μια μέλισσα. Αλλα το γεγονός του οτι έχετε αισθητήρες, εννοώντας μηχανισμούς που ανταποκρίνονται σας κάνει να αντιληφθείτε και να διώξετε την μύγα. Έτσι, όλα τα πράγματα στην φύση υπόκεινται σε φυσική δύναμη συμπεριλαμβανομένης και της τροχιάς του φεγγαριού γύρω απο την Γή, υπάρχει 'ενα πεδίο βαρύτητας που κρατά το φεγγάρι σε τροχιά. Το ίδιο συμβαίνει με την Γη. Το ίδιο συμβαίνει με την περιστροφή της Γης. Γίνεται με φυσική δύναμη. Υπάρχει κάτι στην φύση που το κάνει αυτό. Ένας μαγνήτης στην πραγματικότητα δεν ελκύει άλλα υλικά αλλα υπάρχει κάποιος μηχανισμός μέσα στον μαγνήτη που δρα με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Με άλλα λόγια, βρήκαν χρόνια πρίν οτι αν κρεμάσετε μια μπάλα με ένα κορδόνι και είστε στην άκρη ενός γκρεμού, η μπάλα κινείται προς τον γκρεμό. Η μάζα φένεται να ελκύει μάζα, ορισμένα είδη μάζας. Έτσι αν κρεμάσετε μια μπάλα μπροστά σε έναν βράχο κινείται λιγάκι προς τον βράχο. Τώρα το τι είναι αυτός ο μηχανισμός... μπορώ να μπω σε θεωρίες σχετικά με αυτό αλλα δεν θέλω να το κάνω τώρα γιατι δεν θα εξυπηρετήσουν κανέναν χρήσιμο σκοπό. Αν ένα αεροπλάνο είναι έτοιμο να απογειωθεί και υπάρχει ένα συγγεκριμμένο γύσιμα του ανέμου αυτό θα απογειωθεί γρηγορότερα. Και αν είναι έτοιμο να προσγειωθεί και ο αέρας πηγαίνει με την ταχύτητα του αεροπλάνου το αεροπλάνο θα πέσει στο έδαφος. Χρειάζεται αέρα να το φυσάει για να το υποστηρίξει. Επίσης, ο άνθρωπος δεν βλέπει με τα μάτια του. Χρειάζεται φως. Αν ένας άνθρωπος πει: "Τουλάχιστον μπορώ να δω." αν τον πάτε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και του πείτε να δει δεν μπορεί, εκτός κι αν υπάρχει φως. Έτσι, δεν βλέπει με τα μάτια του. Βλέπει με έναν συνδυασμό του αμφιβληστροειδούς, του εγκεφάλου, των ματιών και του φωτός και πολλούς άλλους παράγοντες που εγώ δεν χρειάζεται να υπεισέλθω. Εάν όλα τα πράγματα κάνουν τις δέουσες ενέργειες τους απο την φύση... Εάν ένας σκώρος έχει την τάση να πετάξει προς το φως, ο σκώρος έχει αυτό που λέμε μια κεραία. Πρόκειται για έναν αισθητήρα θερμότητας, και όταν πηγαίνει κοντά στην φλόγα ο αισθητήρας του επιτρέπει να γνωρίζει, και του δίνει μια αντίδραση ωστε να φύγει μακρυά απο την φλόγα. Έτσι ένα έντομο χωρίς κεραία θα πετούσε στην φωτιά. Είναι η κεραία που το ανάγκασε να υποχωρήσει. Εάν βάλετε αισθητήρες σε ένα μηχάνημα και μπορέσει να νιώσει το περιβάλλον, θα μπορέσει και να αντιδράσει με αυτό. (π.χ. αισθητήρες καπνού) Χωρίς αισθητήρες, ένα τυφλό άτομο χρειάζεται ένα μπαστούνι για να δει αν υπάρχουν αντικείμενα μπροστά του επειδή δεν έχει οπτικούς αισθητήρες. Λένε οτι "σκόνταψε πάνω στο αντικείμενο". Όχι, δεν είχε αισθητήρες να του πούν πως υπήρχε ένα αντικείμενο στο πάτωμα που δεν μπορούσε να αισθανθεί. Έτσι εαν ένας γιατρός ξέρει οτι έχετε αισθανθεί βλάβη στους αισθητήρες συστήνει γυαλιά η χειρουργική επέμβαση ματιών η αποκατάσταση ζημιών του αμφιβληστροειδούς η ακουστικά βαρηκοΐας. Εάν χάσετε την ακοή σας δεν θα μπορέσετε να ακούσετε ένα φορτηγό να έρχεται στον δρόμο, θα κάνατε ένα βήμα μπροστά. Εαν μπορείτε να ακούσετε, τουλάχιστον έχετε και άλλον έναν αισθητήρα που σας λέει οτι υπάρχει ένα όχημα που έρχεται. Έτσι λοιπόν οι άνθρωποι που είναι κουφοί έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να χτυπηθούν απο ένα αυτοκίνητο, όχι επειδή είναι κουφοί αλλά επειδή δεν μπορούν να αισθανθούν το αυτοκίνητο να έρχεται απο τον δρόμο. Συνήθιζαν να λένε παλιά για τις έξι αισθήσεις, λες και έχουμε έξι. Έχουμε μια εσωτερική αίσθηση του πόσο πλήρεις είμαστε, έχουμε την αίσθηση του πόνου στο βάθος του σώματος μας, έχουμε την αίσθηση της φαγούρας, την αίσθηση του καψίματος... Έχετε πολλές διαφορετικές αισθήσεις, όχι έξι. Μπορείτε να πείτε, "Έχω έξι αισθήσεις για τις οποίες γνωρίζω.", αλλά δεν μπορείτε να πείτε "Έχω έξι αισθήσεις." Έχετε την αίσθηση της πληρότητας, μερικές φορές την αίσθηση της κούρασης, περι της οποίας δεν μιλούν πλέον. Έτσι λοιπόν μην προσπαθήσετε να τις αξιολογήσετε αριθμητικά... εκτός βέβαια και αν κάνετε μια μελέτη με οτιδήποτε αντιδράτε, και πείτε: "Αυτή είναι μια λίστα με όλα όσα βρήκα οτι μπορεί να αντιδράσει ο άνθρωπος." Μερικοί άνθρωποι, κάποιοι, πολύ λίγοι μπορούν να αισθανθούν μαγνητικά πεδία. Μερικά πουλιά δεν μπορούν, εάν συνδέσετε ένα μαγνήτη στα κεφάλια τους χάνουν την αίσθηση της κατεύθυνσης. Το ίδιο με τα ψάρια, τα ψάρια έχουν πολλές αισθήσεις που εμείς δεν έχουμε. Δεν μιλώ για (αισθήσεις σαν) το καλό, κακό σωστό η λάθος. Απλά μιλώ για αυτά με τα οποία αντιδρούν! Έτσι αν ένα φως γίνεται ολοένα και λαμπρότερο τα βλέφαρα σας θα κατέβουν. Και εάν γίνει πολύ φωτεινό, θα βάλετε το χέρι σας μπροστά ώστε να μειώσετε το φως. Θα πει κάποιος, "Έβαλα το χέρι μου μπροστά για να μειώσω το φως." Αλλά ακόμα κι αν δεν μπορούσε να μιλήσει, πάλι θα το έκανε. Καταλαβαίνετε τι εννοώ? Δεν χρειάζεται να μπορείς να μιλήσεις.


Και έτσι οι άνθρωποι νομίζουν οτι επιλέγουν τα πράγματα. Οι αποδείξεις του οτι δεν επιλέγουν τα πράγματα είναι πολλές, αλλα θα σας δώσω μερικές. Αν είχατε ανατραφεί σε μια φυλή που δείχνει πολύ διαφορετική απο οτι εμείς μοιάζουμε, θα ερωτευόσασταν με αυτήν την μορφολογία. Για αυτό και λέω οτι δεν υπάρχει αυτό που λέμε ομορφιά, είναι ένα πράγμα υπο προϋποθέσεις. Για αυτόν τον λόγο σου αρέσουν π.χ. κορίτσια που είναι ξανθές η κοκκινομάλλες, ανάλογα με τα βιβλία, τις ταινίες και τα άτομα που έχετε γνωστά. Έτσι, δεν ξέρουμε πάντα τι είναι αυτό το πράγμα που μας κάνει να φαίνεται οτι επιλέξαμε. Αλλα αν είχατε συναντήσει ένα άτομο με κίτρινα σημάδια στο πρόσωπο του, και πάντοτε σας χτυπούσε, κάθε φορά που συναντάτε ένα άτομο με κίτρινα σημάδια στον δρόμο θα αλλάζετε πεζοδρόμιο, και θα λέγατε οτι "Αποφευγω τα άτομα με τα κίτρινα σημάδια.". Όχι, αυτό ονομάζεται εξαρτημένο αντανακλαστικό. Έχετε πλέον την κατάσταση να αντιδράτε σε άτομα με κίτρινα σημάδια. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει οτι κάθε άτομο με κίτρινα σημάδια θα σας χτυπήσει. Προβάλλουμε τις ιδέες μας, και ίσως κάποιες απο αυτές τις προβολές είναι χρήσιμες για την επιβίωση μας. Έτσι αν φάτε ένα συγγεκριμένο είδος χόρταριού και έχετε πόνο στην κοιλιά, την επόμενη φορά που θα δείτε αυτό το σχέδιο θα πείτε σε κάποιον άλλον "Μην το φας αυτό." επειδή όλες οι λήψεις αποφάσεων γίνονται μέσω της εμπειρίας. Έτσι εαν ακουμπήσετε πολλές δηλητηριώδεις βελανιδιές θα βγάλετε φουσκάλες στο χέρι σας, και εαν δεν ξέρετε τι είναι αυτό που ακουμπήσατε καλύτερα να αρχίσετε να κάνετε μια καταγραφή με το να αγγίζετε πράγματα και να κοιτάτε το χέρι σας αργότερα όταν θα έχετε κάποια αντίδραση. Το σύστημα λήψης αποφάσεως σας (θα) επηρεάζεται απο το εξάνθημα που παίρνετε. Αν συναντήσετε μια κοκκινομάλλα και είναι πολύ ευέξαπτη και συναντήσετε και μια δευτερη κοκκινομάλλα και είναι και αυτή πολύ ευέξαπτη, μπορείτε να πείτε στους φίλους σας "Μείνετε μακρυά απο κοκκινομάλλες! Είναι ευέξαπτες." Όχι, αυτή είναι η αντίδραση σας σε συγκεκριμένες κοκκινομάλλες. Αν συναντήσετε ένα gay άτομο, και αυτό πάει να σας ακουμπήσει και του σπρώξετε το χέρι και πείτε: "Τι στο καλό τρέχει με αυτό το άτομο?" Απλώς έχει ρυθμιστεί με διαφορετικό τρόπο απο ότι εσείς. Δεν είναι οτι είναι κακό, κανένας δεν είναι κακός. 

Για αυτόν τον λόγο η κοινωνία δεν πιστεύει στην ελεύθερη βούληση. Λένε "Μην κλέψεις." Όταν το παιδί κλέβει του βαράτε το χέρι, εάν βέβαια το πιάσετε να κλέβει. Εάν δεν το πιάσετε όμως μπορεί να ξεφύγει. Οπότε λέτε στα παιδια... τους δίνετε μια αίσθηση ηθικής, μια αίσθηση συμπεριφοράς είτε μέσω χτυπήματος (στα παιδιά) είτε μέσω τραβήγματος ενός σκύλου. Όλα τα σκυλιά θα προσπαθήσουν να κάνουν ότι θέλουν να κάνουν, οπότε τους συνδέετε ένα λουρί. Όταν πάει να κάνει τα δικά του το τραβάτε, οπότε πάντα πρέπει να σας υπακούει. Αλλα εάν αφήσετε έναν σκύλο ελεύθερο, αυτό θα αναλάβει τις πράξεις του. Ένας σκύλος πάντα θα προσπαθήσει να σας κάνει να κάνετε πράγματα που ικανοποιούν το ίδιο, εκτός και αν κυριαρχείτε στο σκυλί. Το ίδιο με τους ανθρώπους. Εάν ένας τύπος πει σε έναν μικρότερο τύπο: "Πήγαινε φέρε μου ένα ποτήρι νερό." και ο μικρός δεν το κάνει, και ο άλλος τον σφαλιαρίσει, την επόμενη φορά που θα πει "Πήγαινε φέρε μου ένα ποτήρι νερό." ο μικρός θα πάει. Αλλα εάν ο μικρός ήταν μεγαλύτερος θα τον πιάσει και θα τον πετάξει κάτω στο πάτωμα. Τότε ο άλλος θα πεί: "Πάω να φέρω μόνος μου το νερό μου." Έχει να κάνει με την εκάστοτε κατάσταση. Η ελεύθερη βούληση είναι μια αλαζονία απο την πλευρά των ανθρώπων. Είναι η παραδοχή οτι είναι το μόνο αντικείμενο στον κόσμο που δεν αντιδρά σε ορισμένα ερεθίσματα. Όλες οι αποφάσεις σας βασίζονται σε ότι αντίδραση είχατε. 

Εαν σας αρέσει μια μικρή κοπέλα, (στις μέρες μας) την παντρεύεστε. Παλαιότερα απλώς μένατε στο ίδιο σπίτι, αλλα αυτό ήταν κατι πολύ δύσκολο για να το διαχειρισθείτε. Έτσι είναι, μια ομάδα ανθρώπων δεν μπορούσε να διαχειρισθεί μια άλλη ομάδα ανθρώπων εκτός και αν γίνει μια σειρά απο νόμους, και είπανε: "Εσύ, μην παίρνεις τίποτα απο την καλύβα του δίπλα, και εσύ δίπλα μην παίρνεις τίποτα απο την καλύβα του πρώτου." (ου κλέψεις?) Έπρεπε να εφευρουν κάποιου είδους δομή ωστε να κρατήσουν την κοινωνία σε λειτουργία. Με άλλα λόγια, αν όλοι παίρναν τα πράγματα απο την ξύλινη καλύβα σας, και εσείς πηγαίνατε για κυνήγι και βγάζατε 5 κουνέλια και εγώ σας έπαιρνα τα 4 η φυλή δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει. Οπότε η ηθική είναι η φυσική συνέχεια της ανικανότητας στην διαχείρηση των συστημάτων. Το καταλαβαίνετε αυτό? Όλοι οι ηθικοί νόμοι προκύπτουν επειδή χρειάζόμαστε να έχουμε... ιδιαίτερα εάν έχουμε παραπάνω απο τέσσερα άτομα να μένουν μαζί χρειάζεται να κάνουμε νόμους. Νόμους σαν: "Μην παίρνετε το τόξο και τα βέλη του, δικά του είναι, αυτός τα έφτιαξε." Μπορούμε να τους αποδώσουμε όλα τα είδη των λέξεων, είναι λάθος, είναι κακό... Αλλά εάν ένας άντρας δεν έχει τόξο και βέλη η ένα ακόντιο και τον πλησιάζει ένα λιοντάρι, και το δικό σας ακόντιο είναι κοντά, θα το δανειστεί. Δεν το κλέβει. Το δανείζεται και το ρίχνει στο λιοντάρι γιατι αυτό είναι το μόνο πράγμα που ξέρει οτι θα κρατήσει το λιοντάρι μακρυά. Θα πει: "Αποφάσισα να πάρω το ακόντιο σου αν και ξέρω οτι είναι δικό σου αλλά δεν υπήρχε τίποτα άλλο που θα μπορούσα να κάνω εκείνη την στιγμή." Έτσι ο δικαστής μπορεί να είναι επιεικής. Ένας επιεικής δικαστής είναι μια δικαστής με ευρύτερη εμπειρία. Ο δικαστής έχει ανατραφεί στο να πιστευει στο καλό, καλό, σωστό, λάθος, μαυρο και άσπρο. Οι αποφάσεις του είναι άκαμπτες σαν την κόλαση. Αλλα αν πάει σε μια άλλη χώρα που έχει ένα διαφορετικό σύνολο αξιών και μάθει να ζει εκεί θα μπορεί να καταλάβει όταν του πείτε: "Διαφορετικοί πολιτισμοί επιβάλλουν διαφορετικές αξίες στους ανθρώπους." Δεν θα νοιαζόντουσαν αν ήταν να πάρετε ένα σταφύλι απο την δικιά σας συλλογή με σταφύλια εαν είχατε πολλά σταφύλια στο τραπέζι. Αλλα εαν έχετε μόνο ένα σταφύλι ο νόμος γίνεται σοβαρός. Όταν υπάρχει έλλειψη υπάρχουν περισσότεροι νόμοι. Μπορείτε να το καταλάβετε αυτό? Όσο σπανιότερο το αντικείμενο, τόσο πιο πολλοί οι νόμοι. Τώρα, εάν ένας άνθρωπος είναι ΑΜΕΑ, έχει έλλειψη. Οπότε κοιτά εσένα, που μπορείς να περπατήσεις πάνω-κάτω και να κάνεις άλματα. Σε ζηλεύει επειδή έχεις ένα ευρύτερο φάσμα συμπεριφοράς. Αλλα εαν θα μπορούσε να του δωθεί μια ευκαιρία στο ίδιο φάσμα συμπεριφοράς δεν θα σε ζηλεύει πλέον. Οπότε η ζήλια μερικές φορές είναι ένα υποπροϊόν της συμπεριφοράς, που δεν μπορείτε να εκτελέσετε. Με καταλαβαίνετε?

Τον καταλαβαίνει κανένας άραγε?



Πηγή: Jacque Fresco-Free Will (2010-11-02)

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλώ κρατήστε το περιεχόμενο του σχόλιου σας σχετικό με το θέμα του άρθρου.